انتخاب مکان بهینه برای استقرار دستگاه های خودپرداز با استفاده از روش های بهینه سازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی

مکان یابی یکی از عوامل مهم در رشد و توسعه فعالیت بنگاه های اقتصادی به حساب می آید. لذا علوم تصمیم گیری مکان، به دنبال ارائه روش هایی دقیق و جامع برای تعیین مکان های بهینه جهت فعالیت بنگاه ها هستند. بارزترین نمود تحولات خدمات بانکی بر مبنای فن آوری های نوین، استفاده از دستگاه های خودپرداز است. انتخاب محل استقرار نامناسب و چیدمان نادرست این دستگاه ها، می تواند در عدم موفقیت و کاهش کارآیی آن ها تاثیرگذار باشد. بدین منظور پهنه بندی مناطق مستعد با توجه به معیارهای موثر در زمینه جایابی دستگاه های خودپرداز، می تواند مدیران و برنامه ریزان بانک ها و موسسات مالی و اعتباری را در جهت انتخاب مکان بهینه برای استقرار این دستگاه ها یاری نماید. آنچه که قبل از تعیین روند و بکارگیری ابزارها جهت بررسی مساله مکان یابی اهمیت پیدا می کند، تعیین معیارهای تاثیرگذار در انتخاب مکان است. بنابراین، در گام اول از این پژوهش با استفاده از پیمایش کتابخانه ای و میدانی، تمام معیارهای دخیل در فرآیند تصمیم گیری جهت استقرار دستگاه های خودپرداز شناسایی می شود. به منظور به دست آوردن معیارهای اصلی و پالایش آن ها، دانش کارشناسان در این زمینه از طریق تکمیل پرسشنامه به کمک پژوهش می آید. سپس لایه های مکانی مربوط به هر کدام از معیارها با استفاده از نرم افزار arcgis تهیه می شود. رویکردی که پژوهش حاضر در قبال مساله مکان یابی تسهیلات به ویژه دستگاه های خودپرداز اتخاذ نموده است، براساس کلاس بندی مبتنی بر قانون می باشد. با در نظر گرفتن عدم قطعیت موجود در جریان تصمیم گیری، قوانین حاکم از نوع فازی می باشند. پیشبرد این فرآیند در پژوهش حاضر با استفاده از الگوریتمی کارآ جهت استنباط قوانین مجرب از بین مجموعه آموزش و سپس بکارگیری آن ها در یک سیستم استنتاج فازی انجام می پذیرد. بدین منظور از الگوریتم بهینه سازی اجتماع مورچگان به عنوان یکی از روش های بهینه سازی مطرح جهت استخراج قوانین استفاده می نماییم. در مرحله بعد و برای کلاس بندی نهایی، یک سیستم استنتاج فازی طراحی و بکار گرفته می شود. نتایج حاصل از کلاس بندی روش پیشنهادی با نتایج حاصل از الگوریتم درخت تصمیم c4.5 که یکی از شناخته شده ترین روش های اکتشاف قوانین کلاس بندی می باشد، ارزیابی گردیده است. این مقایسه نشان دهنده برتری روش ارائه شده نسبت به روش c4.5 از لحاظ دقت کلاس بندی و تعیین مکان های مطلوب می باشد. چراکه توانسته است با دقت حدودا 96 درصد نسبت به روش c4.5 که دارای دقت حدودا 90 درصد است کلاس بندی را انجام دهد. به منظور صحت سنجی روش پیشنهادی، علاوه بر داده های واقعی از داده های فرضی نیز استفاده شده است. نکته قابل توجه در مورد این رساله که یک پژوهش کاربردی به حساب می آید، پرداختن به موضوع مکان یابی دستگاه های خودپرداز با رویکرد الگوریتم های پیشرفته هوش مصنوعی است که برای نخستین بار در داخل کشور انجام می شود. لذا هدف بلند مدت این پژوهش پیاده سازی یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری هوشمند برای تعیین مکان بهینه جهت استقرار دستگاه های خودپرداز/شعب بانک می باشد.